روزی امام صادق علیه السلام خطاب به شاگردانش فرمود: تاکنون چه چیزی از من آموخته اید؟
یکی از شاگردان : هشت مسئله آموخته ام .(56)
امام صادق علیه السلام : آنها را برایم بیان کن تا بدانم . شاگرد گفت :
خداوند متعال فرمود: مَن یَعمَل خَیراً یُجزَ بِهِ
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
هر کس از خدای خویش بر انجام گناه بترسد و نفس خویش را از هوی و هوس باز دارد جایگاه او بهشت است .
بنا بر این سعی کردم هوی و هوس را از خودم دور کنم ، و بر طاعت و عبادت الهی مداومت ورزم .
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
هر کس به خداوند و در راه او قرض الحسنه بدهد، پس خدا آن را چند برابر به او بر گرداند و ثواب بسیاری به او خواهد داد.
پس من مضاعفه را دوست دارم و چیزی را محفوظتر از آنچه نزد خدا باشد نمی بینم . به همین جهت هرگاه چیزی عزیز و بزرگ به دست می آورم به وسیله آن به خدا رو می آورم و در راه خدا به مصرف می رسانم تا ذخیره ای برای آخرت باشد که به آن نیاز پیدا خواهم کرد.
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
نَحنُ قَسَّمنا بَینَهُم مَعیشَتَهُم فِی الحَیوةِ الدُّنیا وَ رَفَعنا بَعضَهُم فَوقَ بَعضٍ دَرَجاتٍ لِیَتَّخِذَ بَعضُهُم بَعضا سُخرِیا وَ رَحمَةُ رَبِّکَ خَیرٌ مَمایَجمَعُونَ(59)
ما روزی مردم را در زندگانی دنیا میان ایشان قسمت نمودیم و بعضی را بر بعضی دیگر برتری بخشیدیم تا برای رفع نیازمندیهای خود دیگران را بکار گیرند. وبا تعاون و همکاری نیازهای یکدیگر را بر طرف سازند، و رحمت پروردگار تو بهتر است از آنچه مردم در دنیا انباشته می کنند.
پس وقتی دانستم رحمت واسعه الهیه از آنچه مردم جمع می کنند بهتر است ، به هیچکس حسد نورزیدم و بر آنچه از دنیا از دست دادم تاءسف نخوردم .
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
اِنَّ الشَّیطانَ لَکُم عَدُوُّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوا(60)
پس به دشمنی با شیطان روی آوردم و از دشمنی با غیر او اعراض کردم .
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ وَالاِْنْسَ اِلا لِیَعْبُدُونَ * مااُریدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما اُریدُ اَنْ یُطعِمُونَ * اِنَّ اللهَ هُوَ الرَّزاقُ ذُوالقُوَّةِ المَتینُ(61)
هدف خلقت جن و انس معرفت و پرستش خداوند است . من از مردم روزی و اطعام نمی خواهم ، همانا خدا روزی رسان توانا و نیرومند است .
پس دانستم وعده خدا حق ، و سخن او راست است . آنگاه به وعده او آرام گرفتم و به سخن او راضی شدم و به حق او بر من توجه نمودم و از آنچه برای من نزد غیر اوست روی گرداندم .
امام علیه السلام : احسنت ، آفرین .
وَ مَن یَتَّقِ اللهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجا * وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لایَحتَسِبُ وَ مَن یَتَوَکَّلُ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ اِنَّ اللهَ بالِغُ اَمرِهِ قَد جَعَلَ اللهُ لِکُلِّ شَیی ءٍ قَدرا.(62)
کسی که تقوای الهی پیشه سازد، خداوند او را از شبهات و مشکلات و فتنه های دنیا، و شدائد و خطرات آخرت به سلامت بیرون خواهد آورد، و از راهی که تصور نمی کند و به حساب نمی آید روزی او را خواهد داد. هر کس بر خدا توکل کند خدا او را کفایت نماید و به هدف و مرادش می رساند، و خداوند برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است .
بنابراین من بر خدا توکل کردم و اعتمادم از غیر او زائل گشت .
امام صادق علیه السلام پس از شنیدن این هشت مطلب فرمود: به خدا سوگند، تورات ، انجیل ، زبور، فرقان و سایر کتب آسمانی به این مطالب هشتگانه بر می گردد.
کشکول جبهه 1 - دیدم هر محبوبی حبیب خود را هنگام مرگ رها می کند و از او جدا می شود، پس همت وسعی خود را مصروف داشتم به چیزی که از من جدا نگردد و مرا تنها نگذارد، بلکه در تنهائی انیس و مونس من باشد.و آن عمل خیر است که پس از مرگ نیز با من است . 2 - گروهی را دیدم که به حسب و نسب خود فخر می کنند، و گروهی دیگر به مال و فرزند خود، و حال آنکه اینها فخر ندارد. من فخر عظیم را در کلام خدا دیدم که فرمود: اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَاللهِ اَتقیکُم پس تلاش کردم نزد خدا کریم باشم . 3 - دیدم مردم به لهو و لعب ، و طرب و شادی سرگرم هستند و شنیدم که خداوند فرمود: واَما مَن خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفسَ عَنِ الهَوی فَإِنَّ الجَنَّةَ هِیَ المَاءوی (57) 4 - دیدم هر کس چیزی بدست می آورد، در حفظ او می کوشد در حالی که خداوند می فرماید: مَن ذاَالَّذی یُقرِضُ اللهَ قَرضاً حَسَناً فَیُضاعِفهُ لَهُ وَ لَهُ اَجرٌ کَریمٌ(58) 5 - دیدم بعضی از مردم به بعضی دیگر حسد ورزند خداوند می فرماید: 6 - دیدم بعضی از مردم با بعضی دیگر در مسائل دنیوی و لذات نفسانی با هم کینه و دشمنی می ورزند، وشنیدم کلام خدا را که فرمود: 7 - دیدم مردم در طلب رزق و جمع مال بسیار تلاش می کنند و خود را بزحمت می اندازند در حالی که شنیدم خداوند فرمود: 8 - دیدم گروهی از مردم به سلامتی و نیروی بدنی خود، بعضی دیگر به کثرت اموال ، و جمعی به کثرت اولاد اعتماد نموده ، و به آینده خویش دل خوش کرده اند.
